Trong thị trường tiền điện tử, Uniswap là một trong những sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hàng đầu, mang đến một cách tiếp cận mới cho việc giao dịch và trao đổi token. Nhờ vào mô hình thanh khoản tự động và hệ thống hợp đồng thông minh, Uniswap đã mang đến trải nghiệm giao dịch nhanh chóng, hiệu quả và an toàn, thu hút một lượng lớn người dùng và nhà đầu tư trên toàn thế giới. Trong bài viết này, hãy cùng tiendientu.com tìm hiểu Uniswap là gì nhé!
Uniswap là gì?
Uniswap là một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hoạt động trên mạng Ethereum, cho phép người dùng trao đổi các token ERC-20 một cách thuận tiện và an toàn mà không cần phụ thuộc vào các bên trung gian.
Sàn giao dịch này sử dụng cơ chế Automated Market Maker (AMM), thay thế cho mô hình Order Book truyền thống. Uniswap tạo ra các “pool” chứa các cặp token, được cung cấp thanh khoản bởi các nhà cung cấp (LP). Nhờ vào hệ thống này, nhà đầu tư có thể giao dịch trực tiếp với các pool mà không cần phải thông qua bên trung gian.
Ngoài chức năng chính là nền tảng trao đổi token, Uniswap còn cung cấp một Marketplace cho NFT, nơi người dùng có thể giao dịch các NFT một cách thuận tiện. Đặc biệt, người dùng có thể tiết kiệm đến 15% phí gas so với việc sử dụng các nền tảng khác.
Xem thêm: Pancakeswap là gì? Hướng dẫn cách sử dụng sàn Pancakeswap chi tiết 2024
Sàn Uniswap hoạt động như thế nào?
Uniswap hoạt động như một giao thức phi tập trung hoàn toàn và không cần cấp quyền. Hoạt động của sàn dựa trên công thức:
X * Y = K
Trong đó:
- X đại diện cho số lượng Token A.
- Y đại diện cho số lượng Token B.
- K là tổng giá trị poll A/B
Từ công thức này, có thể thấy rằng:
- Nếu K thay đổi trong khi giá trị của A và B không thay đổi, thì X và Y sẽ thay đổi tương ứng.
- Nếu X và Y thay đổi trong khi K vẫn giữ nguyên, điều này ngụ ý rằng giá trị của các token A và B phải thay đổi.
Để thay đổi K, các nhà cung cấp thanh khoản (LP) cần thực hiện các thay đổi đối với X và Y. Để thay đổi X và Y, các nhà giao dịch cần tác động bằng cách trao đổi token.
4 giai đoạn phát triển của Uniswap
Sau khi đã hiểu rõ Uniswap là gì, hãy cùng tiendientu tìm hiểu về hành trình phát triển của nó nhé!
1. Uniswap V1
Uniswap V1 được ra mắt vào năm 2018 và được biết đến là sàn giao dịch phi tập trung đầu tiên trong thị trường crypto sử dụng cơ chế Automated Market Maker (AMM). Dự án này được phát triển bởi Hayden Adams, người sáng lập và CEO của Uniswap.
Phiên bản Uniswap V1 áp dụng công thức x×y=k của AMM nhưng chỉ hỗ trợ giao dịch giữa altcoin và ETH. Điều này đã tạo ra một hạn chế lớn cho những người muốn trao đổi giữa hai altcoin khác nhau, vì họ phải chuyển đổi sang ETH trước khi có thể thực hiện giao dịch với altcoin khác.
Mặc dù gặp nhiều hạn chế do là phiên bản đầu tiên, nhưng Uniswap V1 vẫn được coi là một sáng kiến đổi mới trong thị trường tiền mã hóa vào thời điểm đó và đã trở thành nguồn cảm hứng cho các DEX ra đời sau này. Sự ra mắt của Uniswap V1 cũng đánh dấu sự khởi đầu cho sự bùng nổ của thị trường DeFi, đặc biệt khi bản nâng cấp Uniswap V2 được giới thiệu.
2. Uniswap V2
Uniswap V2 ra mắt vào năm 2020 đã mang đến nhiều cải tiến so với phiên bản V1. Một trong những thay đổi quan trọng nhất là khả năng hỗ trợ các cặp token ERC-20, cho phép các nhà cung cấp thanh khoản (LP) tạo smart contract cho các pool của bất kỳ hai token ERC-20 nào và cung cấp thanh khoản cho các pool đó. Điều này có nghĩa là người dùng có thể trao đổi trực tiếp các token ERC-20 mà không cần thông qua ETH.
Uniswap V2 đã cải thiện nhiều khía cạnh so với V1, bao gồm việc giảm phí gas và giới thiệu các tính năng mới như flash swap. Sự ra mắt của V2 đã thúc đẩy Uniswap tăng trưởng mạnh mẽ, đồng thời góp phần làm cho DeFi trở thành một xu hướng lớn, được gọi là “DeFi Summer”.
Trong Uniswap V2, tính thanh khoản theo mô hình x×y=k hoạt động trên toàn bộ phạm vi giá từ 0 đến vô cực, giúp người dùng trao đổi token ở bất kỳ giá nào và khối lượng nào. Tuy nhiên, tính thanh khoản thường chỉ hoạt động hiệu quả trong một khoảng giá cố định.
Khi giá của token tăng hoặc giảm ra khỏi khoảng giá cố định đó, người dùng sẽ gặp phải hiện tượng trượt giá cao khi thực hiện giao dịch, trong khi LP cũng sẽ phải đối mặt với Impermanent Loss (tổn thất tạm thời). Để khắc phục những hạn chế này, phiên bản V3 đã được phát triển.
3. Uniswap V3
Uniswap V3 ra mắt vào năm 2021 đã tập trung vào việc giải quyết những hạn chế của phiên bản V2. Đặc biệt, V3 đã nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và giảm thiểu tổn thất tạm thời bằng cách cho phép các nhà cung cấp thanh khoản (LP) cung cấp thanh khoản trong một vùng giá cụ thể thông qua cơ chế Concentrated Liquidity (thanh khoản tập trung).
Bên cạnh đó, Uniswap V3 còn giới thiệu nhiều tính năng mới quan trọng, bao gồm Range Orders, NFT LP token, các mức phí giao dịch linh hoạt cho LP, NFT Marketplace và tích hợp các chuỗi blockchain mới ngoài Ethereum. Những cải tiến này không chỉ nâng cao trải nghiệm người dùng mà còn mở rộng khả năng giao dịch và cung cấp thanh khoản trong hệ sinh thái DeFi.
4. Uniswap V4
Đây là phiên bản được giới thiệu vào ngày 13/06/2023, mang đến một số tính năng đáng chú ý như gộp các pool vào một smart contract, Flash Accounting và Hooks. Những cải tiến này không chỉ nâng cao hiệu quả so với các phiên bản trước mà còn có khả năng nâng cấp toàn bộ mảng DEX.
Nhìn chung, Uniswap V4 hứa hẹn sẽ mang lại nhiều cải tiến quan trọng, tối ưu hóa trải nghiệm giao dịch on-chain và giải quyết các vấn đề liên quan đến phí giao dịch cũng như lợi ích cho các nhà cung cấp thanh khoản (LP). Tuy nhiên, việc nâng cấp Dencun của Ethereum không được thực hiện trong năm 2023, khiến cộng đồng phải chờ đợi thêm để chứng kiến sự ra mắt chính thức của Uniswap V4.
6 sản phẩm nổi bật của sàn Uniswap là gì?
1. Swap
Tính năng Swap trên Uniswap cho phép người dùng trao đổi hai token với mức giá tối ưu, kèm theo mức phí giao dịch là 0.3% cho Uniswap. Hiện nay, Uniswap hỗ trợ người dùng thực hiện giao dịch trên 8 blockchain khác nhau, bao gồm Ethereum, BNB Chain, Arbitrum, Optimism, Polygon, Base, Avalanche và Celo.
Ngoài ra, người dùng còn có thể mua coin/token trực tiếp thông qua dịch vụ Moonpay, một nền tảng toàn cầu giúp chuyển đổi tiền pháp định sang tiền mã hóa đã được tích hợp vào Uniswap. Điều này mang lại sự tiện lợi cho người dùng khi muốn mua các loại coin hoặc token mà không cần trải qua quy trình trao đổi trên giao diện Swap.
2. Flash Swap
Flash Swap là một tính năng tương tự như Flash Loan trên Aave. Trên Uniswap, Flash Swap giúp người dùng rút tài sản từ pool thanh khoản của bất kỳ token ERC20 nào mà không cần phải trả trước phí giao dịch. Tuy nhiên, để hoàn thành giao dịch, người dùng cần đảm bảo hai điều kiện sau:
- Thanh toán số lượng ERC-20 token đã rút bằng token tương ứng trong pool.
- Hoàn trả số lượng ERC-20 token đã rút cùng với một khoản phí nhỏ.
Các giao dịch swap này cực kỳ hữu ích vì chúng loại bỏ yêu cầu về vốn trả trước và các ràng buộc không cần thiết về thứ tự thực hiện trong các giao dịch nhiều bước liên quan đến Uniswap.
Ví dụ về việc sử dụng Flash Swap như sau: giả sử trên KyberSwap, tỷ giá là 1 WETH = 1450 DAI, trong khi trên Uniswap, tỷ giá là 1 WETH = 1400 DAI. Một người dùng có thể thực hiện một lệnh Flash Swap để rút 1 WETH từ Uniswap, sau đó chuyển sang KyberSwap để bán với tỷ giá cao hơn và cuối cùng hoàn trả lại Uniswap với khoản lợi nhuận 50 DAI.
3. Range Orders
Range Orders là một tính năng giúp người dùng đặt lệnh mua/bán trong một khoảng giá cụ thể được xác định trước. Khi giá thị trường của tài sản khớp với khoảng giá đã được thiết lập, giao thức sẽ tự động thực hiện lệnh mua/bán đó.
Một số thị trường có thể yêu cầu phí cho các lệnh giới hạn, nhưng với Range Orders, phí chỉ được tạo ra khi lệnh được thực hiện. Điều này xảy ra vì về mặt kỹ thuật, Range Orders được coi là một hình thức cung cấp thanh khoản thay vì là một giao dịch swap thông thường.
4. Tokens
Đây là tính năng giúp người dùng theo dõi các đồng coin/token hàng đầu dựa trên nhiều chỉ số khác nhau, bao gồm tỷ lệ tăng/giảm, tổng giá trị khóa (TVL) và khối lượng giao dịch với các khoảng thời gian linh hoạt như 1 giờ, 1 ngày, 1 tuần, 1 tháng và 1 năm.
Người dùng cũng có thể theo dõi các đồng coin/token hàng đầu trên nhiều blockchain mà Uniswap hỗ trợ. Tính năng này giúp người dùng dễ dàng theo dõi xu hướng và hiệu suất của các loại tiền mã hóa mà họ quan tâm trên các nền tảng khác nhau.
5. NFTs
Đây là NFT Aggregator Marketplace của Uniswap, nơi người dùng có thể giao dịch NFT được liệt kê trên các sàn giao dịch khác như OpenSea, Looksrare, X2Y2,…
Khi tham gia giao dịch NFT trên Uniswap, người dùng có thể tiết kiệm tới 15% phí gas so với các NFT Marketplace khác. Điều này không chỉ mang lại lợi ích tài chính đáng kể cho người dùng mà còn làm tăng sức hấp dẫn của việc sử dụng NFT Aggregator Marketplace của Uniswap.
6. Pool
Đây là nơi các nhà cung cấp thanh khoản (LP) cung cấp thanh khoản cho các pool để nhận phí giao dịch từ nền tảng. Hiện tại, có ba mức phí giao dịch cho LP lựa chọn khi cung cấp thanh khoản, bao gồm: 0,05%, 0,3% và 1%. Các mức phí này được thiết kế để phù hợp với các trường hợp cung cấp thanh khoản khác nhau như sau:
- 0,05%: Mức phí này áp dụng cho các cặp giao dịch ổn định như các cặp stablecoin, vì mức phí cao có thể ảnh hưởng đến giá của các cặp này.
- 0,3%: Mức phí này áp dụng cho các pool thông thường như ETH/DAI, ETH/WBTC và các cặp phổ biến khác.
- 1%: Mức phí này áp dụng cho các cặp giao dịch hiếm có nguồn cung ít nhưng có nhu cầu giao dịch cao.
Ngoài ra, Uniswap đã bắt đầu thu từ 10% đến 25% phí giao dịch của LP, có nghĩa là LP sẽ không được hưởng toàn bộ phí giao dịch như trước đây.
Token của Uniswap là gì?
Token của sàn Uniswap là Uni coin. Đây là toàn bộ thông tin cơ bản về Uni coin:
| Tên token | Uniswap Token |
| Token | UNI |
| Blockchain | Ethereum, BNB Chain, Arbitrum, Optimism |
| Hợp đồng |
|
| Công dụng token | Quản trị |
| Tổng cung | 1.000.000.000 UNI |
| Cung lưu hành | 753.766.667 UNI |
UNI là token quản trị của Uniswap, được sử dụng để đưa ra các quyết định quan trọng liên quan đến phát triển và hoạt động của nền tảng. Gần đây, Uniswap đã ngừng sử dụng UNI coin làm phần thưởng cho hoạt động liquidity mining, và lượng UNI còn lại đã bị khóa trong kho của nền tảng.
Tuy nhiên, số lượng UNI coin này có thể được phát hành thông qua các cuộc bỏ phiếu quản trị trong tương lai. Cộng đồng sẽ có quyền quyết định cách sử dụng số UNI này, bao gồm việc phân phối cho các hoạt động khác nhau, tăng cường tính thanh khoản, phát triển sản phẩm hoặc các mục đích khác mà cộng đồng cho là quan trọng và có ý nghĩa cho hệ sinh thái của Uniswap.
Đội ngũ dự án, nhà đầu tư và đối tác
1. Đội ngũ dự án
Uniswap Foundation là đội ngũ xây dựng và phát triển Uniswap với những thành viên nổi bật sau:
- Hayden Adams: Ông là Founder và CEO của Uniswap Foundation.
- Mary-Catherine Lader: Bà hiện là COO của Uniswap Foundation.
- Marvin Ammori: Ông hiện là CLO (Chief Legal Officer) của Uniswap Foundation.
2. Nhà đầu tư và đối tác
Uniswap đã huy động thành công 177,8 triệu USD từ ba vòng gọi vốn, bao gồm Seed round (1,8 triệu USD), Series A (11 triệu USD) và Series B (165 triệu USD). Những quỹ đầu tư tham gia vào các vòng gọi vốn này bao gồm a16z, Paradigm, Polychain Capital,…
Hiện tại, Uniswap đang hợp tác với các nền tảng DeFi như Aave, 1inch và MetaMask. Những mối quan hệ hợp tác này giúp mở rộng khả năng tương tác và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng trong hệ sinh thái DeFi.
Đánh giá ưu điểm và nhược điểm của sàn Uniswap
1. Ưu điểm
Uniswap được sử dụng rộng rãi nhờ vào những đặc điểm vượt trội sau:
- Tiện lợi và dễ sử dụng: Thời gian thực hiện lệnh giao dịch trên Uniswap rất nhanh chóng. Người dùng không cần phải tạo tài khoản, xác minh KYC, hay thực hiện các bước bảo mật như xác thực hai yếu tố (2FA) như trên các sàn giao dịch truyền thống.
- Phí giao dịch thấp: Uniswap áp dụng mức phí cố định là 0,3% cho mỗi giao dịch, rẻ hơn nhiều so với một số sàn giao dịch phi tập trung khác.
- Tính phi tập trung: Người dùng hoàn toàn quản lý tài sản của mình trên Uniswap, giúp giảm thiểu rủi ro liên quan đến bảo mật và tránh các rủi ro từ bên trung gian.
- Cơ hội tiếp cận với Coin/Token mới: Trên Uniswap, người dùng có thể dễ dàng tiếp cận và giao dịch các token mới. Không giống như các sàn giao dịch truyền thống, Uniswap không yêu cầu các dự án tiền mã hóa phải trải qua quá trình kiểm duyệt để được niêm yết, giúp người dùng nhanh chóng tiếp cận với các coin/token mới.
2. Nhược điểm
Bên cạnh những ưu điểm đã được đề cập, Uniswap cũng có một số rủi ro tiềm ẩn như:
- Thiếu tính năng so với sàn giao dịch tập trung: Uniswap có thể thiếu một số tính năng mà các sàn giao dịch tập trung cung cấp. Ví dụ, trên các sàn tập trung, người dùng có thể đặt lệnh chờ mua với giá thấp hơn khi một token đang ở mức giá cao. Họ cũng có thể sử dụng các chức năng như lệnh chốt lời hoặc lệnh cắt lỗ tự động, điều này không có trên Uniswap.
- Rủi ro giao dịch không thành công: Có khả năng giao dịch trên Uniswap sẽ không thành công vì nhiều lý do, chẳng hạn như việc trả quá ít phí gas hoặc thiếu thanh khoản trong pool.
- Nguy cơ lừa đảo: Hiện nay trên thị trường có một số trang web tự mạo danh là Uniswap, và người dùng có thể gặp phải các trường hợp lừa đảo. Ngoài ra, việc tìm kiếm dự án có tiềm năng trên Uniswap cũng không phải lúc nào cũng dễ dàng, bởi vì có hàng nghìn dự án khác nhau trên nền tảng này.
Làm thế nào để tránh bị scam trên sàn Uniswap?
Việc niêm yết token trên Uniswap rất đơn giản, bạn chỉ cần nạp ETH vào và tạo pool thanh khoản, sau đó mã hóa một token theo tiêu chuẩn ERC20. Chính vì vậy, việc niêm yết trên Uniswap dễ dàng hơn và tình trạng lừa đảo khó có thể tránh khỏi.
Do đó, khi giao dịch trên các sàn giao dịch phi tập trung, bạn cần chú ý đến hai vấn đề sau:
- Kiểm tra Asset ID của dự án: Hãy đảm bảo bạn kiểm tra kỹ mã ID của tài sản hoặc dự án mà bạn đang quan tâm. Tránh giao dịch với các token giả mạo hoặc không được chính thức phát hành bởi dự án.
- Kiểm tra hợp đồng của dự án: Hãy kiểm tra hợp đồng thông minh của dự án để đảm bảo rằng nó đã được xác minh và không có vấn đề về bảo mật. Bạn có thể kiểm tra hợp đồng trên trang web chính thức của dự án hoặc thông qua các trang web như CoinGecko để xác minh tính chính xác và an toàn của hợp đồng.
Kết luận
Uniswap đã khẳng định vị thế của mình như một trong những sàn giao dịch phi tập trung (DEX) hàng đầu trong lĩnh vực crypto nhờ vào những tính năng nổi bật và khả năng đổi mới liên tục. Tuy nhiên, việc giao dịch trên Uniswap cũng đi kèm với một số rủi ro, bao gồm cả khả năng lừa đảo. Do đó, người dùng cần thận trọng và hiểu rõ Uniswap là gì để tránh các nguy cơ scam.
